W obrębie psychodynamicznej psychoterapii grupowej można spotkać kilka różnych form, w jakich takie leczenie jest proponowane. Ich wybór determinowany jest przede wszystkim psychopatologią i problematyką, jaką mają leczyć. Podjęcie decyzji o wyborze psychoterapii grupowej w ogóle i dalej dopasowanie odpowiedniej formuły w obrębie psychoterapii grupowej powinno zawsze odbywać się w konsultacji ze specjalistą mającym doświadczenie w tym zakresie. Może to być psychiatra posiadający przygotowanie psychodynamiczne bądź psychoterapeuta psychodynamiczny. Wszystkie opisane formy wyrastają z tradycji psychoanalitycznej i psychodynamicznej i w swoim rdzeniu bazują na założeniach tych modeli myślenia i leczenia.

Długoterminowa psychodynamiczna psychoterapia grupowa

Zazwyczaj grupa taka ze względu na swoją długoterminową specyfikę jest grupą półotwartą. Oznacza to, że w trakcie jej trwania mogą do niej być włączani nowi pacjenci, jak również to, że ukończenie leczenia przez poszczególnych jej członków i ich odejście z grupy nie powoduje jej końca. Zarówno proces włączania do grupy jak i jej kończenia nie są przypadkowe i są przedmiotem pracy grupy, budzą wiele emocji, będąc jednocześnie naturalną konsekwencją jej ciągłości. Zazwyczaj grupa taka liczy 8-10 uczestników, którzy spotykają się raz bądź dwa razy w tygodniu, by pracować nad swoimi dolegliwościami i problemami psychicznymi. Niezdefiniowany koniec trwania grupy pozwala na najpełniejszy wgląd w siebie, analizę i zmianę dokonującą się nie tylko na poziomie objawowym. Długoterminowy charakter grupy tworzy potencjał dla uzyskania trwałej zmiany na poziomie struktury osobowości z możliwością przynajmniej częściowego wyrównania deficytów rozwojowych czy modyfikacji nieadekwatnych reprezentacji psychicznych siebie i innych, co jest znacznie trudniej osiągalne, a czasami niemożliwe w formach krótkoterminowych. Taką formę psychoterapii prowadzi jeden bądź dwóch psychoterapeutów, którzy przysłuchują się grupie, komentując zarówno zachodzące w niej procesy, jak i dzieląc się swoim rozumieniem problematyki poszczególnych jej uczestników.

Limitowana czasowo grupowa psychoterapia psychodynamiczna

Inną często proponowaną formą psychodynamicznej psychoterapii grupowej jest terapia z limitowana czasowo. Ma ona przewidziany początek, taki sam dla wszystkich uczestników, którzy rozpoczynają grupę razem w jednym momencie, jak i koniec, będący datą graniczną uczestniczenia w terapii dla wszystkich pacjentów. Psychoterapia limitowana czasowo jest rozpowszechniona w oddziałach klinicznych zarówno w Polsce jak i na świecie ze względu na swoją efektywność i skupienie się wyraźniej niż w grupie długoterminowej, na zdefiniowanym problemie. Pozwala to uzyskać dużą skuteczność leczenia w stosunku do czasu i kosztów. Jej sukces w służbie zdrowia wynika również z bardziej przyziemnych powodów, jakimi jest określona przez NFZ refundacja czasu leczenia czy możliwie mało uciążliwy dla pracodawców czas trwania zwolnienia lekarskiego. Ten – być może – mało empatyczny pragmatyzm nie powinien jednak przykrywać zalet takiej grupy. Jasna struktura czasu trwania, taka sama dla wszystkich, pozwala zobaczyć nieświadomą dynamikę problemów pacjentów rezonujących z wyraziście zarysowanymi, dynamicznie zachodzącymi etapami pracy grupy. Skupienie na konkretnej problematyce pacjentów pozwala z kolei efektywnie zająć się tymi punktami zapalnymi, co potrafi być wystarczającą interwencją terapeutyczną w zakresie zaktywizowanej w określonym momencie życia trudności psychopatologicznej. Pozwala to uczestnikowi z satysfakcją przejść dany kryzys, pozbyć się objawów, uzyskać duży wgląd w obrębie wnoszonej trudności, a w razie potrzeby z tak wykonaną pracą kontynuować psychoterapię już w formie indywidualnej z wyższego pułapu. W tej formie leczenia grupa liczy około 12-14 osób i zazwyczaj prowadzona jest przez dwóch terapeutów. Każda z sesji terapeutycznych składa się z indywidualnej rozmowy jednego z pacjentów z wybranym psychoterapeutą, której przysłuchuje się reszta grupy, by następnie również dzielić się swoimi spostrzeżeniami i rozumieniem płynącym tak z usłyszanej historii pacjenta, jak i z bycia w relacji z nim w obrębie grupy. Dany dzień może składać się w zależności od wcześniejszego ustalenia z kilku sesji terapeutycznych.

Grupy wsparcia/grupy dedykowane

Kolejnym rodzajem grup terapeutycznych są grupy dedykowane bądź grupy wsparcia. Często takie grupy utożsamiane są w powszechnym rozumieniu z psychoterapią grupową w ogóle. W dużej mierze przyczynił się do tego wszechobecny ruch AA również korzystający z tej formy jako grup wsparcia dla osób z problemem alkoholowym. Grupy wsparcia mogą być jednak adresowane do pacjentów z szeroką gamą problematyki i dotyczyć np. wsparcia i radzenia sobie z sytuacją rozstania, agresji, problemów z zakresu odżywiania, doświadczenia psychozy, cierpienia na określoną chorobę somatyczną i wielu innych zagadnień, dla których środowisko osób borykających się z podobnymi trudnościami dostarcza dużego wsparcia, możliwości czerpania z doświadczeń innych w zakresie danego problemu, możliwości radzenia sobie z daną sytuacją oraz oparcia się na wiedzy i doświadczeniu terapeuty, który powinien być ekspertem w tej konkretnej problematyce. Zdarza się, że przy okazji udziału w grupach wsparcia może wyłonić się szerszy zakres problematyki wykraczający poza umówione ramy pracy grupy, który na tym gruncie nie silnie eksplorowany, ale zauważony może podlegać korekcji lub być przedmiotem rozważenia rozpoczęcia którejś z pogłębionych form psychoterapii.

MW