SKUTECZNOŚĆ PSYCHOTERAPII PSYCHODYNAMICZNEJ – DOWODY EMPIRYCZNE
Streszczenie artykułu: Shedler J. Skuteczność psychoterapii psychodynamicznej. Przegląd Psychodynamiczny, 2011; 2 (oryg. w: American Psychologist. Tom 65 (2), 98-109).
Przedmiotem artykułu jest skuteczność psychoterapii psychodynamicznej, rozważana nie tyle z poziomu doświadczenia klinicznego, co dowodów empirycznych w badaniach naukowych.
Autor artykułu donosi, że wbrew opiniom, obecnym w niektórych środowiskach naukowych czy strukturach organizacyjnych państwowej opieki zdrowotnej, wyniki badań naukowych często potwierdzają skuteczność psychoterapii psychodynamicznej.
Psychoterapia psychodynamiczna jest tu rozumiana jako:
Tab. 1 Psychoterapia psychodynamiczna.
|
PSYCHOTERAPIA PSYCHODYNAMICZNA |
|
Autor artykułu podkreśla, że te cechy odróżniają psychoterapię psychodynamiczną od innych terapii, takich jak psychoterapia poznawczo – behawioralna. Od psychoanalizy różni się częstotliwością sesji. Psychoterapia psychodynamiczna koncentruje się zatem nie tylko na łagodzeniu objawów, ale także na pracy nad wzmocnieniem pozytywnych doświadczeń – satysfakcjonujących relacji z innymi, seksualności, talentów i umiejętności, samooceny, tolerancji uczuć, a także rozumienia i większej elastyczności.
W dalszej części artykułu analizowana jest skuteczność psychoterapii psychodynamicznej z perspektywy całościowych przeglądów badań – metaanaliz. Opierają się one na porównywaniu wyników różnych prac poprzez sprowadzanie ich do wspólnej miary. Taką miarą jest wielkość efektu. Wartość 0.8 uznawana jest za duży efekt w odniesieniu do badań medycznych i psychologicznych, 0,5 – umiarkowany, 0.2 – mały.
W artykule przywoływane są wyniki, uzyskane na podstawie wielu badań i metaanaliz, dotyczących skuteczności psychoterapii ogólnie. Wskazują one na wielkość efektu na poziomie 0.75-0.85 (0.62 dla samej psychoterapii behawioralnej i poznawczo – behawioralnej).
Autor przedstawia szczegółowo badania, koncentrujące się na efektywności psychoterapii psychodynamicznej.
Tab. 2 Wielkość efektu dla wybranych badań nad psychoterapią psychodynamiczną.
|
Autorzy badania |
Opis |
Wynik |
|
|
od razu po zakończeniu badanie powtórne leczenia |
|||
|
Abbass i in., 2006 |
23 badania, 1431 pacjentów. |
0.97 – ogólne polepszenie w zakresie objawów zaburzeń psychicznych oraz:
|
1,51 po upływie 9 miesięcy oraz:
|
|
De Maat i in., 2009 |
Psychoterapia długoterminowa (średnia długość – 150 sesji). |
|
|
Autor artykułu bezpośrednio porównuje wyniki badań, dotyczące innych rodzajów terapii. Na podstawie metaanalizy opartej na 11 badaniach psychoterapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu zaburzeń osobowości uzyskano wielkość efektu na poziomie 1.0. Średnia długość terapii wynosiła 16 tygodni, a badanie przeprowadzono 13 miesięcy po jej rozpoczęciu. W przypadku psychoterapii psychodynamicznej uzyskano wynik 1.46 przy średniej długości leczenia 37 tygodni i badaniu po 1,5 roku od jego rozpoczęcia.
Podsumowując powyższe badania, autor wyciąga następujące wnioski:
- istotne są zmiany, mające miejsce nawet po zakończeniu psychoterapii. Dotyczą one w największym stopniu psychoterapii psychodynamicznej, często w takich obszarach jak: ogólna skuteczność, problemy będące przedmiotem leczenia, objawy psychiatryczne, funkcjonowanie osobowości i funkcjonowanie społeczne,
- badania potwierdzają skuteczność psychoterapii psychodynamicznej w leczeniu zaburzeń depresyjnych, lękowych, zaburzeń pod postacią somatyczną, zaburzeń jedzenia, zaburzeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych i zaburzeń osobowości. W tym ostatnim przypadku korzyści mogą być bardziej trwałe niż w innych terapiach i odnosić się w większym stopniu do procesów intrapsychicznych, pośredniczących w powstawaniu objawów.
Podstawy metodologiczne prezentowanych badań budzą jednak wątpliwości. Konieczne jest staranne przygotowywanie metodologiczne badań, których wyniki byłyby bardziej jednoznaczne.
W ostatniej części artykułu autor opisuje badania, o różnej konstrukcji metodologicznej, których wyniki sugerują, że stosowanie przez terapeutów różnych podejść elementów terapii psychodynamicznej jest związane z bardziej udanym leczeniem. Sugeruje to, że terapeuci poznawczo-behawioralni, często nie zdając sobie z tego sprawy, stosują elementy terapii psychodynamicznej, takie jak: swobodną formę dialogu, pracę z powtarzającymi się w życiu pacjenta tematami, łączenie aktualnych i przeszłych doświadczeń pacjenta, interpretowanie tego, co nieuświadamiane i obron, koncentracja na relacji terapeutycznej i jej związku z innymi relacjami w życiu pacjenta).
Istnieje także cała rzesza badań, które nie wykazują żadnych różnic między efektywnością różnych terapii, na przykład psychodynamicznej i poznawczo-behawioralnej. Według danych Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego, obie formy terapii wydają się być równie efektywne.
Autor rozważa następnie różne kwestie metodologiczne oraz przedstawia własną metodę, która może być pomocna w badaniach – zwłaszcza wobec trudności, związanych z uchwyceniem celów psychoterapii psychodynamicznej, które wychodzą poza łagodzenie objawów psychiatrycznych.
Uzyskane przez niego wstępne dane wskazują, że psychoterapia psychodynamiczna, oprócz łagodzenia objawów klinicznych, może skutkować, między innymi, polepszeniem w obszarze:
Rys. 1 Obszary skuteczności psychoterapii psychodynamicznej.
|
PSYCHOTERAPIA PSYCHODYNAMICZNA |
⇒ |
|
Shedler kończy artykuł, powołując się na badania z 2005 roku, z których wynika, że sami psychoterapeuci, niezależnie od podejścia, w którym pracują, decydując się na psychoterapię, najczęściej wybierają właśnie psychoterapię psychodynamiczną.
